مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری
ابواسماعیل عبدالله بن ابیمنصور محمد (۲ شعبان ۳۹۶ ه. ق درگذشتهٔ ۲۲ ذی الحجه ۴۸۱ ه. ق)
معروف به «پیر هرات» و «پیر انصار» و «خواجه عبدالله انصاری» و «انصاری هروی»، دانشمند و
عارف صوفی مسلک ایرانی بود.
وی از نوادگان ابوایوب انصاری است که صحابهٔ پیغمبر بود. مادرش از مردم بلخ بود و عبدالله خود
در هرات یکی از شهرهای غربی افغانستان کنونی متولد شد. از کودکی زبانی گویا و طبعی توانا
داشت چنان که شعر فارسی و عربی را نیکو میسرود و در جوانی در علوم ادبی و دینی و حفظ
اشعار عرب مشهور بود. او در فقه روش امام حنبل را پیروی میکرد.
خواجه عبدالله در تصوف از استادان زیادی تعلیم گرفت و دو بار به دیدار شیخ ابوالحسن خرقانی شتافت. این دیدارها تاًثیر زیادی در روحیات و منش وی داشتهاست. محل اقامتش بیشتر در هرات بود و در آنجا تا پایان زندگانی به تعلیم و ارشاد اشتغال داشت.
انصاری شعر میسرود ولیکن بیشتر شهرت وی به جهت رسالات و کتب مشهوری است که تألیف کرده است و از آن جمله است ترجمهٔ املاء طبقاتالصوفیهٔ سلمی و تفسیر قرآن که اساس کار میبدی در تألیف کشفالاسرار قرار گرفتهاست. همچنین از رسائل منثور او که به نثر مسجع نوشته مناجاتنامه، نصایح، زادالعارفین، کنزالسالکین، قلندرنامه، محبتنامه، هفتحصار، رسالهٔ دل و جان، رسالهٔ واردات و الهینامه را میتوان نام برد.
مناجات نامه یا الهی نامه خواجه عبدالله انصاری یکی از شناخته شده ترین آثار این عارف دلسوخته است می باشد .مضمون این اثر تغزلات مسجع عارفانه و نیایش است.» در قسمتی از کتاب آمده است:
“الهی ضعیفان را پناهی، قاصدان را بر سر راهی، مومنان را گواهی، چه عزیز است آنکس که تو خواهی….الهی ای خالق بی مدد و ای واحد بی عدد، ای اول بی بدایت و ای آخر بی نهایت ای ظاهر بی صورت وای –باطن بی سیرت، ای حی بی ذلت ای مُعطی بی فطرت و ای بخشندهٔ بی منت، ای دانندهٔ راز ها، ای شنونده آواز ها، ای بینندهٔ نماز ها، ای شناسندهٔ نامها، ای رسانندهٔ گامها، ای مُبّرا از عوایق، ای مطلع برحقایق، ای مهربان بر خلایق عذر های ما بپذیر که تو غنی و ما فقیر و بر عیبهای ما مگیر که تو قوی و ما حقیر، از بنده خطا آید و زَلَّت و از تو عطا آید و رحمت “